هورمونی پپتیدی است که موجب بازجذب آب از لوله های دور کلیوی و احتباس ادرار در کلیه می شود. این هورمون همراه با نوروفیزین II در بخش پسین هیپوفیز ذخیره می شود. کمبود آن منجر به دیابت بی مزه می گردد.

هورمونی پپتیدی است که موجب انقباض عضلات صاف رحمی (تسهیل زایمان) و مجاری شیر (فوران شیر) می گردد. این هورمون همرا به نوروفیزین I در بخش پسین ذخیره می شود. گیرنده های اکسی توسین در رحم و غدد پستانی وجود دارد. پروژسترون موجب مهار ترشح اکسی توسین می گردد.

این هورمون توسط سلول های بخش پیشین هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم رشد بر عهده دارد. هورمون رشد با افزایش سنتز پروتئین، افزایش تجزیه اسیدهای چرب در بافت چربی و افزایش میزان گلوکز خون نقش مهمی را در آنابولیسم بدن انجام می دهد. این هورمون همچنین با افزایش جذب یون‌های کلسیم، منیزیم و فسفات در بدن منجر به رشد طولی و قطری استخوان‌ها می‌شود. افزایش بیش از حد این هورمون در کودکی باعث ژیگانتیسم و بعد از بلوغ موجب آکرومگالی می گردد. همچنین کمبود این هورمون در کودکی منجر به نانیسم (کوتولگی) می شود. کاهش هورمون رشد در بزرگسالان سبب اختلال متابولیک همراه با افزایش چربی بدن، کاهش توده عضلانی، کاهش قدرت عضلانی، کاهش دانسیته استخوان، اختلالات دینامیک‏ لیپوپروتئین و کربوهیدرات و تغییر کارکرد کلیه و قلب می‏شود. هورمون آزاد کنننده هورمون رشد (GRH) که از هیپوتالاموس ترشح می شود منجر به تحریک آزادسازی این هورمون از هیپوفیز می گردد.
هورمون رشد از طریق پروتئینی به نام سوماتومدین C که در کبد ساخته می شود، اثر خود را بر بافت ها اعمال می نماید. افزایش سوماتومدین منجر به تحریک سوماتواستاتین از هیپوتالاموس می شود که این امر منجر به مهار ترشح هورمون رشد از هیپوفیز می گردد.

پرولاکتین هورمونی است که از سلول ‌های هیپوفیز پیشین ترشح شده و ساختمانی مشابه ساختمان هورمون رشد دارد. وظیفه اصلی پرولاکتین، تحریک رشد و نمو پستان ‌ها و راه ‌اندازی و تداوم شیردهی می باشد. این هورمون همچنین موجب ابقای جسم زرد می شود و هورمون محرک جسم زرد (LTH) نام دارد. ترشح پرولاکتین تحت تنظیم عوامل مهارکننده و آزاد کننده ی پرولاکتین می باشد که از هیپوتالاموس ترشح می شود.
عامل اصلی مهار کننده GH ، دوپامین می باشد که ترشح این هورمون را از هیپوفیز مهار می کند. در افراد به طور طبیعی در هنگام خواب، استرس، ورزش، نزدیکی جنسی، هیپوگلیسمی و همچنین بارداری، شیردهی و بعد از زایمان میزان این هورمون افزایش می یابد.
افزایش پرولاکتین در زنان به طور معمول همراه با کاهش میل جنسی، اختلال و یا قطع قاعدگی، تراوش شیر از پستان ها، و نازایی است و در مردان کاهش میل جنسی، بزرگ شدن پستان‌ ها، هیپوگنادیسم و ناباروری را به همراه دارد. ترشح پرولاکتین در حالت طبیعی به صورت نوسانی می باشد به طوری که در هنگام خواب سطح پرولاکتین به ۳-۲ برابر افزایش می یابد. سنجش میزان پرولاکتین می تواند در ارزیابی تومورهای هیپوفیز، آمنوره، گالاکتوره، ناباروری و هیپوگنادیسم همچنین پایش درمان تومورهای تولید کننده پرولاکتین کمک کننده باشد.

هورمون ACTH از هیپوفیز پیشین ترشح می شود و موجب افزایش ترشح کورتیزول و آلدوسترون از بخش قشری غده ی فوق کلیوی می گردد. کورتیزول گلوکوکورتیکوئید مهمی است که نقش اصلی در متابولیسم گلوکز و پاسخ بدن به استرس دارد. کورتیزول هورمونی است که عملکرد غدد هیپوتالاموس، هیپوفیز و فوق کلیه را هماهنگ می کند. به این صورت که کاهش میزان کورتیزول موجب ترشح هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) از هیپوتالاموس و CRH باعث افزایش ترشح هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) از هیپوفیز می‌شود. ترشح این هورمون پلی پپتیدی موجب افزایش میزان کورتیزول می شود. همچنین افزایش کورتیزول به عنوان پس نورد منفی عمل نموده و موجب کاهش CRH و ACTH می شود. ترشح هورمونACTH همانند‌ کورتیزول درشبانه روز حالت نوسانی دارد، بطوری که در ساعات اولیه صبح ( ۸-۶ صبح) بیشترین میزان و در حدود نیمه شب (۱۱ شب) کمترین میزان خود را دارا می باشد. سنجش میزان ACTH در بررسی افزایش یا کاهش کورتیزول خون و ارزیابی اختلال هورمونی ناشی از اختلال در عملکرد غدد آدرنال یا هیپوفیز کمک کننده می باشد.

FSH و LH هورمون های گلیکو پروتئینی هستند که در ابتدای دوره جنسی از هیپوفیز پیشین ترشح شده و به خون می ریزند. هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها (GnRH) که از هیپوتالاموس آزاد می‌شود، از طریق مکانیسم پس نورد این هورمون ها را تنظیم می‌کند. به طوری که کاهش میزان استروژن در زنان و یا تستوسترون در مردان موجب تحریک GnRH می شود که این امر منجر به تحریک ترشح LH و FSH می گردد. FSH در زنان موجب رشد فولیکول تخمدان و تحریک ترشح استروژن و در مردان موجب تحریک و نمو سلولهای سرتولی بیضه می شوند. LH در زنان موجب تحریک ترشح استروژن از فولیکول، تخمک گذاری، تشکیل جسم زرد و ترشح استروژن و پروژسترون از آن می گردد. همچنین در مردان باعث تحریک ترشح تستوسترون از سلولهای بینابینی بیضه (لایدیک)می شود. FSH برای بلوغ بیضه ها و تخمدان ضروری می باشد، همچنین FSH و LH برای تولید اسپرم لازم هستند. میزان این هورمون ها در زنان طی سیکل قاعدگی متفاوت است و در زمان های مختلف ترشح می شود. حداکثر میزان FSH در میان سیکل برای تشکیل فولیکول تخمک می باشد و در همین زمان هم LH به اوج میزان خود می رسد تا تخمک گذاری را تحریک نماید و موجب تشکیل جسم زرد شود که در صورت باروری می تواند از جنین محافظت نماید.

• HENRY’S Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods ٢٢ nd EDITION Richard A. McPherson, MD -٢۰١١
• Mosby’s Manual of Diagnostic and Laboratory Tests, ۴th Edition By Kathleen DeskaPagana, PhD, RN and Timothy J. Pagana, MD, FACS
• com